Ostatni statek

To nie był wcale zwyczajny rytuał w zwyczajnym miejscu. My wszyscy (a nie tylko podstarzali anarchiści pod krawatem) chodziliśmy tam czasem po pracy na jedno małe, nie tylko dlatego, że było po drodze. Przypominały nam się czasy, które w większości miejsc, już chyba bezpowrotnie, minęły. Za zdrowie … – tu pojawiało się nazwisko pisarki, artysty, polityka, aktywistki, których rocznica śmierci wypadała danego dnia.

Zgodnie z tradycją wznosił je barman, jak przystało na kapitana okrętu. Dzięki temu nie było mowy o kontrowersyjnych bohaterach, a więc sprzeczkach przy kuflu. W zimowe wieczory przychodziło się tu podziwiać dowalające miastu śnieżyce, które z północnego wschodu zapraszał zdradziecki poyraz (północno-wschodni wiatr). Latem można było skusić się na krótki romans z cieniem, niekoniecznie klimatyzacją – ta stanowiła bowiem tylko dekorację.

Ktoś przy stoliku obok opowiadał właśnie historię o tym, jak jego dziadek alkoholik trafił pewnej nocy w lesie na (jak twierdził) wesele dżinów, gdy do lokalu weszło dwóch funkcjonariuszy policji w cywilu.

Właścicielka lokalu, charyzmatyczna czterdziestka (na oko lat trzydzieści – barowa kariera służy najwyraźniej zdrowiu i urodzie), nie wyglądała na zaskoczoną ani tym bardziej zmartwioną zaistniałą sytuacją. Przewróciła tylko oczami, dając stałym bywalcom znak, że panuje nad sytuacją. Przywitała się z mundurowymi w cywilu, po czym wyszła z policjantami na chwilę na zewnątrz. Wróćiłą, niezmiennie niewzruszona, i… zapaliła papierosa. A stali bywalcy wzięli z niej przykład. Dopóki ona ma ostatnie słowo, dopóty ostatni statek jeszcze nie odpłynął.

(Son gemi – nazwa baru, tur.: ostatni statek)

Magia pod kontrolą

W tak zwanym normalnym życiu magia podobno nie istnieje. Zostaje tam, gdzie narodziła się i najpewniej zaginęła, jeśli do końca nie umarła: w królestwie dzieciństwa. Starzy znajomi z krainy orientu: latający po świecie Sindbad i rozmawiający z dżinem Aladyn, nie goszczą zwykle w dorosłych domach – chyba, że tych położonych na trochę dalszym od naszego wschodzie. Domach, których podłogi wyściełają na przykład… tureckie dywany.

Dawno, choć nie tak dawno temu, w pewnej anonimowej korporacji, nieprofesjonalna i pełna entuzjazmu wróżbitka wpatrywała się we wnętrze filiżanki, z której jeszcze kilka minut wcześniej sączył gęstą kawę siedzący na wprost niej mężczyzna.

– Ale co to właściwie znaczy? – Murat nie wydaje się usatysfakcjonowany interpretacją swej świetlanej przyszłości – Czy ta starsza kobieta to moja mama, a stojący za nią mężczyzna – brat? Ma przyjechać i się nią opiekować, pewnie o to chodzi? Czy o to właśnie chodzi? Agata???

Czytanie z fusów nie spełnia oczekiwań Turka, mimo że kawa jest z ekspresu, a nie tradycyjnego tygielka. Filiżanka też raczej w wersji modern, bez zbędnych złoceń. W czym zatem problem? Widać otoczka to nie wszystko i w treści przekazu brakuje konkretów – Sama chciałaś wróżyć, a teraz nie potrafisz wytłumaczyć! – Murat zawiesza zrezygnowane spojrzenie na czarnym zlepku resztek kawy.

Zasady zostały przecież jasno ustalone: nawet początkujący wie, że nie obejdzie się bez wyboru jednej z dróg albo litery w imieniu, najlepiej kogoś bliskiego sercu... Jeśli nie wiedzie się w miłości, musi być awans w pracy – i na odwrót. Znaleźć złoty środek na skali szczęścia oraz nie szaleć z symbolami: oto przepis na wróżbę doskonałą. Jak się okazuje – dość skomplikowany w realizacji.

– Co takiego? Smok w bujanym fotelu? Tego to ja nawet nie będę komentować… – Murat wraca do swojego biurka.

*

Uda się, będzie dobrze. Turcy stosowali afirmacje zanim stało się to modne – trenerzy personalni byliby zachwyceni. Czasem można wręcz odnieść wrażenie braku niepokoju w sytuacjach, gdy wypadałoby się zaniepokoić.

Straszny korek. Zdążymy. Spóźnieni pięć minut! Dobrze jest. Nie ma jak wyprzedzić! Spokojna głowa. Dojeżdżamy na spotkanie kwadrans po czasie: sala pusta, nie ma nawet organizatorki zebrania. Murat nalewa powoli kawę (całe szczęście nie turecką – tym razem obejdzie się bez wróżenia!) i z uśmiechem udaje się do wyjścia: Idę zapalić…

Mówisz no problem, czary, mary – ten znika. Z jednym meteorologicznym wyjątkiem: niskiej (w tureckim rozumieniu) temperatury. Lekki powiew wiatru, nawet wiosną, i odwieczne dostaniesz zapalenia płuc! wywołuje serdeczny uśmiech na twarzy wdzięcznej za troskę Polki z zimnej krwi i lodowatych kości.

Bosforskie życie

Bosfor to przestrzeń na głębszy oddech i przestrzeń dla wyobraźni. Trudno o lepszą metaforę wolności, a jednocześnie symbiotycznego związku z Morzem Czarnym i Marmara. Stambulska cieśnina wietrzy głowę z niepotrzebnych myśli, wystarczy się nie wzbraniać. Wówczas półgodzinna trasa promem mija w kilka chwil. Aż trudno uwierzyć, że nie zdążyło się w tym czasie przyczytać ani jednej strony książki, która tak nas niby wciągnęła. Nawet nie najlepsza przecież, serwowana na promie herbata, smakuje wyjątkowo.

Tym, co definiuje Stambuł, jest woda. Otoczone nią z każdej strony miasto siedmiu wzgórz najlepiej podziwiać z perspektywy promu lub nadbosforskiej promenady. Bosfor dzieli Europę i Azję swoją 32 kilometrową obecnością. Trudno wyobrazić sobie lepszą spacerową trasę od właśnie tej.

Nazwa Bosphorus wywodzi się z greckiej mitologii, a w języku tureckim Boğaz to po prostu gardło. Tym wodnym gardłem łączącym Morze Czarne ze Śródziemnym (poprzez morze Marmara) przepływają każdego dnia dziesiątki tysięcy statków. Strategiczne znaczenie Bosforu dostrzegł jako pierwszy Konstantyn Wielki, który ogłosił ówczesne Bizancjum nową stolicą Imperium Rzymskiego. Bosfor stanowił przez wieki największe pragnienie największych tego świata. Dla niektórych jest tym pragnieniem do dziś...

Płynąc lub spacerując wzdłuż Bosforu możemy nadal podziwiać drewniane rezydencje, zwane yalı. Było ich znacznie więcej, ale wiele spłonęło w liczych pożarach – przypadkowych lub zaplanowanych. Pierwsze yalı zaczęły być budowane w XVIII wieku w czasie Ery Tulipanowej, a najwięcej z nich powstało w XIX i na początku XX wieku. Obecnie 366 tego rodzaju rezydencji jest zarejestrowanych jako zabytki pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. 

Nad Bosforem wiszą obecnie trzy mosty. Budowa każdego kolejnego wzbudza oczywiście kontrowersje, bo prowadzi do przyspieszonej rozbudowy rozrastającego się i tak w ekspresowym tempie miasta. Wycinka drzew, kolejne osiedla, korki... Jedna z ostatnich ostoi stambulskiej zieleni, dzielnica Sarıyer, gości od kilku lat najnowszy, trzeci most. Czy ostatni?

  

Konkurs: Jak wyobrażasz sobie swój wymarzony dzień w Stambule?

Zapraszam Was serdecznie do konkursu na FB klubu Polki na Obczyźnie. Do tej grupy rozsianych po całym świecie polskich blogerek i vlogerek należę już od 8 lat. Możecie wygrać moją książkę „Stambuł. W oparach miejskiego absurdu”, wystarczy odpowiedzieć na pytanie konkursowe, koniecznie na fanpejdżu Polki na Obczyźnie: Jak wyobrażasz sobie swój wymarzony dzień w Stambule? Konkurs trwa od 4 do 10 maja (regulamin poniżej).

*** Regulamin konkursu ***

Wygraj książkę Agaty Wielgołaskiej „Stambuł. W oparach miejskiego absurdu”

Postanowienia ogólne 

1. Organizatorem konkursu jest portal “Polki na Obczyźnie”, dalej zwany organizatorem.
2. Fundatorem nagrody jest  Agata Wielgołaska.
3. Konkurs nie jest stworzony, administrowany ani sponsorowany przez Facebook. Facebook jest znakiem towarowym zastrzeżonym przez Facebook, Inc. 
4. Konkurs jest prowadzony na stronie www.facebook.com/polkinaobczyznie (zwanej dalej “Fanpage”). 

Warunki uczestnictwa 

5. W konkursie mogą brać udział osoby pełnoletnie, czyli uczestnik powinien mieć ukończone 18 lat. 
6. Warunkiem udziału w konkursie jest posiadanie zweryfikowanego konta w serwisie Facebook. 
7. Konkurs trwa od 4 maja do 10 maja 2021 do północy.
8. Wyniki zostaną ogłoszone za pośrednictwem FanPage 11 maja 2021. 
9. Organizator nie ponosi odpowiedzialności za czasowe lub stałe zablokowanie strony lub aplikacji ze strony Facebook’a. 

Zadanie konkursowe 

10. Zadanie konkursowe polega na odpowiedzi na pytanie konkursowe: („.Jak wyobrażasz sobie swój wymarzony dzień w Stambule?”).
11. W konkursie zostanie wybrany jeden zwycięzca lub zwyciężczyni. 
12. Agata Wielgołaska wybierze najciekawszą/najbardziej kreatywną odpowiedź na zadane pytanie, w ten sposób zostanie wyłoniony zwycięzca/zwyciężczyni konkursu. 
13. Zwyciężczyni/Zwycięzca Konkursu zostanie powiadomiony o wygranej i warunkach odbioru Nagrody za pośrednictwem wiadomości wysłanej na Facebooku. 

Nagroda 

14. Nagrodą w konkursie jest książka  „Stambuł. W oparach miejskiego absurdu” (wersja papierowa).
15. Nagroda zostanie przesłana na wskazany przez zwycięzcę adres pocztowy. 
16. Po nagrodę należy się zgłosić nie później niż do dnia 14 maja 2021. Po tym terminie nagroda traci ważność. 
17. Organizator ma prawo podać dane Zwycięzcy na Fanpage. 
18. Organizator nie ponosi odpowiedzialności za brak możliwości przekazania nagrody z przyczyn leżących po stronie Uczestnika. W takim przypadku nagroda przepada. 
19. Organizator nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe dane podane przy rejestracji, w szczególności za zmianę danych osobowych uniemożliwiającą odszukanie Uczestnika, któremu przyznano nagrodę. 
20. W przypadkach wykrycia działań niezgodnych z Regulaminem, próby wpływania na wyłonienie Zwycięzcy w sposób niedozwolony, w szczególności poprzez zakładanie fikcyjnych profili prywatnych w serwisie Facebook, dany Uczestnik może zostać wykluczony z Konkursu. 

Reklamacje 

21. Wszelkie reklamacje dotyczące sposobu przeprowadzania Konkursu, Uczestnicy winni zgłaszać na piśmie w czasie trwania Konkursu, jednak nie później niż w terminie 14 (czternastu) dni od dnia wydania Nagród. 
22. Reklamacja zgłoszona po wyznaczonym terminie nie wywołuje skutków prawnych. 
23. Pisemna reklamacja powinna zawierać imię, nazwisko, dokładny adres Uczestnika oraz dokładny opis i uzasadnienie reklamacji. Reklamacja powinna być przesłana listem poleconym na adres Organizatora z dopiskiem “Konkurs na facebooku”. 
24. Reklamacje rozpatrywane będą pisemnie w terminie 30 dni. Postanowienia końcowe 
25. W kwestiach nieuregulowanych niniejszym Regulaminem stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego i inne przepisy prawa. 
26. Spory odnoszące się i wynikające z Konkursu będą rozwiązywane przez sąd powszechny właściwy miejscowo dla siedziby Organizatora.
27. Organizator zastrzega sobie prawo do zmiany zasad Konkursu w trakcie jego trwania. Informacja o zmianach będzie zamieszczona na Fanpage'u.

Okno na Bosfor

Udało się. Udało mi się zamieszkać nad Bosforem.

Była to jedna z tych rzeczy, które zdawały mi się właściwie nieosiągalne. Tak jak moi uczniowie nie mogli czasem uwierzyć, że mieszkam w europejskim Cihangirze albo azjatyckiej Modzie. Oni wracali po kursie do swoich wielkich, nowych bloków, chronionych 24/7, do rodziców, którzy nie pobierali od nich opłat. Za to karmili, i to pewnie nie najgorzej. Zarabiali tyle, co ja, ale wydawali swoje pensje na drogie torebki i markowe okulary. Ale na nazwę mojej dzielnicy reagowali zawsze przeciągłym wooow.

Tyle, że oni nie chcieliby mieszkać na piątym piętrze w budynku bez windy i centralnego ogrzewania (od czego jest klimatyzacja?). W mieszkaniu z ogromnym tarasem i widokiem na wieżę Galata (do którego drzwi kapıcı nie przyniesie jednak rano świeżego chleba). Oni woleli swoje światła halogenowe i osiedlowe baseny, z których prawie nikt nie korzystał. I woleli nie płacić.

*

W taki właśnie sposób myślałam o Bosforze. Wooow. Może nie o jego azjatyckim brzegu, ale na pewno mojej ulubionej spacerowej trasie: Kuruçeşme-Bebek. Tam żyli dla mnie nieosiągalni ludzie o nieosiągalnych dla mnie zarobkach. A raczej urodzeni w czepku, podziwiający Bosfor przez okna odziedziczonych rodzinnych rezydencji, do których tacy jak ja nie mają wstępu. Tacy jak ja zadzierają głowy i próbują dostrzec coś przez zwykle szczelnie zasunięte zasłony. Kulturalni mieszkańcy dzielnicy nie afiszują się swoim bogactwem. Po co sprawiać normalnym ludziom przykrość?

Normalni ludzie spacerują nadbosforską promenadą z kubkami kawy znanej sieciówki i czasem zaglądają im w okna. Kawa może im smakuje. A może piją ją, bo smakuje jak kropelka luksusu? Może luksusem jest widok z kawiarni, do której codziennie ustawia się kolejka? Bo ten z pierwszego piętra na każdym robi wrażenie.

Czy to wrażenie rozmywa się, czy jest takie samo jak za pierwszym razem, nawet po 138 spacerze?

Czy mówiłam już, że cholernie się cieszę?

PS. Nie, nie dostałam niestety w spadku willi nad Bosforem, ale mam talent do wyszukiwania tanich mieszkań w nietanich lokalizacjach. A nad willą trzeba jeszcze będzie popracować...